Hazır qəhvə içmək quru göz xəstəliyi riskini artıra bilər - TƏDQİQAT
“Food Science & Nutrition” jurnalında yayımlanan son tədqiqat hazır qəhvənin (ani qəhvə) quru tip yaşa bağlı makula degenerasiyasının (quru AMD) inkişaf riski ilə statistik olaraq əhəmiyyətli səbəb-nəticə əlaqəsinə malik ola biləcəyini ortaya qoyub. Araşdırma bu geniş yayılmış içkinin bəzi formalarının uzunmüddətli göz sağlamlığına təsirlərinə dair dəyərli genetik sübutlar təqdim edir.
AZƏRTAC “NEWS Medical” saytına istinadla xəbər verir ki, tədqiqatçılar Böyük Britaniya Biobankı və Finngen məlumat dəstlərinə əsaslanaraq 500 mindən çox fərdi əhatə edən genom miqyaslı assosiasiya təhlilləri (GWAS) həyata keçiriblər. Qəhvə istehlak formaları (ümumi, kofeinsiz, üyüdülmüş və ani) ilə AMD riski arasında səbəb əlaqəsini qiymətləndirmək üçün Mendel Randomizasiyası (MR) və Genetik Korelyasiya (LDSC) analizləri tətbiq edilib. Əldə edilən nəticələr göstərib ki, yalnız hazır qəhvə istehlakı ilə quru AMD arasında statistik əhəmiyyətli genetik korelyasiya mövcuddur. Üyüdülmüş və kofeinsiz qəhvələr bu cür əlaqə göstərməyib. UVMR modelləri isə ani qəhvə qəbulunun hər bir standart sapma artımının quru AMD riskini 7.92 dəfə artırdığını göstərib.
Araşdırma çərçivəsində quru AMD riskinə təsir edə biləcək mümkün mexanizmlər də araşdırılıb. Xüsusilə, hazır qəhvədə emal prosesləri nəticəsində yaranan qabaqcıl qlikasiya son məhsulları (AGEs), oksidləşdirici stres və iltihabi mexanizmlərin aktivləşdirilməsi kimi amillər əsas diqqət mərkəzində olub. Bu, ani qəhvənin tərkibində olan akrilamid və oksidləşmiş lipidlər kimi birləşmələrin potensial zərərli təsirlərinə işarə edir. Bayesian kolokalizasiya təhlili nəticəsində ani qəhvə istehlakı və AMD riski arasında heç bir ortaq genetik variant aşkarlanmasa da, bu nəticə ani qəhvənin emalına xas olan kimyəvi dəyişikliklərin əhəmiyyətini vurğulayır.
Hazırkı tapıntılar göstərir ki, AMD-yə genetik meyli olan şəxslər və erkən mərhələdə bu xəstəliklə qarşılaşanlar hazır qəhvə istehlakını azaltmağı düşünə bilərlər. Tədqiqatçılar hazır qəhvənin potensial risklərini nəzərə alaraq ictimai səhiyyə siyasətlərində bu sahəyə xüsusi diqqət ayrılmasını və sağlamlıq peşəkarlarının xəstələri bu istiqamətdə maarifləndirməsini tövsiyə edirlər.
Tədqiqatın, əsasən, Avropa mənşəli kohortlara əsaslanması onun qlobal miqyasda ümumiləşdirilməsini məhdudlaşdıra bilər. Bununla belə, Mendel Randomizasiyası yanaşması ənənəvi epidemioloji qarışıqlıq faktorlarını aradan qaldıraraq nəticələrin etibarlılığını gücləndirir. Gələcək tədqiqatların fərqli etnik qruplar və geniş pəhriz davranışlarını nəzərə alması tövsiyə olunur.
Hazır qəhvə istehlakına dair bu yeni tapıntılar genişmiqyaslı genetik məlumatlar əsasında qida vərdişlərimizin göz sağlamlığına təsirini qiymətləndirmək baxımından mühüm addım hesab olunur.
