31 MART SOYQIRIMIN KOSMIK FƏLAKƏTI
Bizi hər il ermənilərlə üz-üzə qoyan, onların tarix boyunca törətdiklərinin müqabilində kin və küdurət duyğularımızın qarşısını ala bilməməyimizdir. Onların qeyri-bəşəri sifət və niyyətləri, əməlləri hər il bir neçə dəfə Azərbaycan xalqının və o cümlədən, dünya türklərinin varlığını alt-üst edir. Ermənilər tərəfindən həyata keçirilən bu vabdalizmin bir nümunəsi də 31 Mart 1918-ci il tarixinə təsadüf edir. 95 il bundan əvvəl erməni daşnaklarının Azərbaycanın əraziləri boyunca həyata keçirdikləri qırğında 50 mindən çox günahsız və məsum insanlar qətl edilib, 10 minlərlə insan öz dədə-baba torpaqlarından didərgin salınmışdır. Sözsüz ki, soyqırıma məruz qalmış bu 50 mindən çox insanın içində qocalar, uşaqlar, qadınlar da vardı.
Erməni faşistlərindən Şamuyanın o dönəmin siyasi gedişatından məharətlə yararlanaraq bolşeviklərin və daşnakların ortaq istəkləri doğrultusunda atdığı addımlar Azərbaycan xalqına baha başa gəldi. Eyni vaxtlarda Azərbaycanın bir çox bölgələrində reallaşdırılan soyqırımda aparılan araşdırmalar, tarixi materiallar və arxiv materialları, canlı şahidlər tərəfindən danışılan faktlara görə, onlar azərbaycanlıların üzərində, doğrudan da, tarixdə anoloqu olmayan cəza, işgəncə növlərini tətbiq etmiş, bəlkə də sınaqdan çıxarmışlar. Əvvəlcədən hazırlanmış, ölçülmüş-biçilmiş bu qətliam Şamuyanın öndərliyində həyata keçirilirdi. Bu işdə ermənilərin dinc əhali üzərində səfərbərliyi Hamazasp, Mikoyan, kimi quldurların da səyi, zəhməti, təşəbbüsü ilə tarixə qara səhifə yazdı.
Bütün bunlar onun göstəricisiydi ki, bir ideyanın mahiyyətində insanlığın qətliamı, milyonların üzərində vəhşilik anomaliyası durudusa, o ideyaya sahib toplumlar, millətlər heç vaxt oturuşmuş bir dövlət, müstəqil bir ölkə qura bilməzdilər. Tarix də göstərdi ki, əsrlər boyu minlərlə günahsız insanın qətlinə dayanan mübarizə üsulu sonucda ermənistan kimi əldəqayırma bir dövlətlə sizi üz-üzə qoyacaq.
Erməni hərbi birləşmələri ruslarla birgə qarşılarına çıxan qız, gəlin demədən, uşaq böyük demədən, qırıb çatır, məscidləri, kitabxanaları, məktəbləri, mədəniyyət ocaqlarını, məzarlıqları yandırıb külünü göyə sovururdular. Bu bəs deyilmiş kimi, 100-lərlə insanı bir məscidə yığıb od vurduqları isə elə də uzaq tarixdə deyil. Məsələn, Quba rayonun ərazisində tapılan o dövrə təsadüf edən toplu məzarlar üzərində aparılan tədqiqatlar, canlı şahidlərin danışıdıqlarından daha betər faktları üzə çıxarır. Gənclərin, qızların, oğlanların dabanına, alnına, kəllə sümüyünə vurulmuş uzun mismarlar indiyə kimi qalır. Qadınların döşlərinin, kişilərin avrad yerlərinin kəsilməsi, uşaqların başı kəsilib gözlərinin çıxarılması hansı vəhşilikdən xəbər verirdi? Doğrusu, bu suallara bir türlü cavab vermək o qədər də asan olmasa da, o qədər də çətin də deyil. Bu cəza növləri arasında əl-qolların, burun və qulaqların da kəsilməsi adi hala çevrilmişdir. Görünür, belə dəhşətli ruhqaraldıcı əməllərə sahib ermənilərin qanında, ruhunda dərin problemlər mövcuddur. Bu psixoloji qəddarlıq və vəşilik Azərbaycanda yalnız müsəlman xalqı yox etmək məqsədi güdürdürdü!!! Aprel ayında Quba qəzasına göndərilən daşnak dəstələrinin komandiri Hamazasp bildirmişdi: "Mən erməni xalqının qəhrəmanı və onun müdafiəçisiyəm... Mənə Xəzər dənizindən Şahdağadək olan ərazidə bütün müsəlmanları məhv etmək əmri verilmişdir" Hamazaspın daşnak dəstələri Quba qəzasında 122 kəndi yandırdılar. Yerli sakinlər isə milliyyətindən asılı olmayaraq min bir əzablarla qətlə yetirildilər. Ermənilər adamların gözlərini çıxararaq "gözmuncuğu" düzəldirdilər. Niyə, nədən?
Ümumiyyətlə, ermənilərin əlləriylə, niyyətləriylə törətdikləri bu bağışlanılmaz hərəkətlər Azərbaycan xalqının psikasına da zaman-zaman mənfi təsirlərini göstərib. Düşmənçilik duyğularının nə olduğunu bilməyən Azərbaycan xalqı, ermənilərin varlığı sayəsində düşmən anlayışlı mənfi enerji daşıyıcısına çevrilməyə başlayıb. Təssəvvür edin ki, Qarabağ məsləsə bir 20 il də uzaldılacağı təqdirdə, bir etnosa məxsus müsbət duyğular, hislər onun genetikasına daha da sarsıdıcı zərbə vuracaq. Bunun ermənilərə o qədər də dəxli yoxdur. Ermənilər varlıqlarına, kimliklərinə, hərəkətlərinə uyğun olaraq yaradılmış, yaxut da hərəkətlərinə uyğun olaraq forma-laşmışlar. Azərbaycan türkləri isə həssas bir toplum, saf bir etnos kimi bu ermənilərin törətdiklərindən dolayı onlara qarşı “düşmən” energetikasını böyütdükcə, nəsillərarası genetik sağlıq durumumuzda tədricən yüksəliş balansımız pozulmağa başlayacaq. Hətta alimlərin irəli sürdüyü fərziyyələrdən birinə əsasən, bəzi iqlim qurşaqlarında yaşayan, həssas hüceyrələr daşıyan etnosların “düşmən, kin” kimi mənfi yüklərlə üz-üzə durması, içində daşıyıcılıq zəruriliyyinə məğlub olması, getdikcə qısırlığa, sonsuzluğa gətirib çıxarır. Digər bir fəsad etnosun, millətin “ məsafə baxımından yaxın düşmən”ə duyduğu qəzəb və əsəb gərginliyi, kini, zaman keçdikcə, yaxın məsafədəki doğmlarına qarşı olan müsbət hisslərini, duyğularını darmadağın edir. Bu iki fərqli duyğuların “savaşı”, bir-birini al qana qərq etmə prosesi zaman içərisində nöbəti nəslin təmsilçilərinin çürük, sürüşkən, ikitirəli şüuraltının oluşumuna gətirib çıxarır, şərait yaradır.
Soyqırımları, tarixdə başqalrının xalqımıza qarşı düşmənçiliklərini xatırlamaq, bizim kimi toplumlarda, bizim kimi spesfik gen daşıyıcılığı və xarakteri olan xalqlarda keçmişə olan sağlam bağların canlandırılmasına ağır zərbə vurur. Millət keçmişiylə onurlanır, xarakter və kimlik alıb mədəniyyət qazanır. Bizim “düşmənçilk “ vürusunun verdiyi ağrıların nəticəsi olaraq sağlam keçmişlə bir nəsl olaraq rabitə qura bilməməyimiz, ketdikcə “keçmiş adlı ehram”la aramızda ucurumların yaranması, məsafələrin uzanmasına impulus verir. Millətin varlıq aurası isə dindən, kosmosdan güc aldığı kimi, keçmişindən gələn dalğalara da açıq olduğunda, irəliki tarixidə, zamanda, mədəniyyətlərin yeniliklərinə adekvat impuluslar göndərmə imkanınına sahib olur. Milli zehniyyətin açıqlığı keçmişindən sağlam, saf şəkildə gələn doğma, qaynar dalğalara rahatlanması, nəsillərarası əlaqələrdə, rabitələrdə “ünsiyyətin oyaqlığına”, “ünsiyyətin səmərəliliyənə” dəlalət edir. Ona görə də bizə düşmən kəsilmiş ermənilərin xalqımızın başına gətirdiyi müsibətlərin mahiyyət etibari ilə, bütün zamanlarda zərbəsi, zərəri, qorxunc fəsadları gizlədilməməmlidir. Məncə, bunun bir çıxış yolu var, ya ermənilər Qafqazı tərk edib getməli, ya da mənfur niyyətlərini unudaraq, türk xalqı qarşısında tövbə edib, üzr diləməlidir. O zaman, çoxuna gülünc görünə bilər, amma fakt budur ki, Azərbaycanın sakral varlığındakı yaralar sağalar, Azərbaycan xalqının kosmik bütövlüyündəki almış olduğu zərbələr “müalicə olunaraq” sağlam bir bütövlük nümayiş elətdirər. Bunu həm tarix, həm zaman, həm də mədəniyyət baxımından reabilitiasiya eləmək mümkün.
**
Bir nüansı da xatırlatmağı özümə borc bilirəm. İnsan və təbiət problemlərini araşdıran ingilis alimi Q.Uayt 1970-ci ildə çap elətdirdiyi “Dünya və iqlim” kitabında yazır: “ ... Azərbaycanın regionlarında ... millətin ən sağlam gen bazası var. .. Allahın hökmü ilə bu ərazilərdə yüz illərlə təmiz və saf bir iqlim olub. Burada təbiətlə insan arasında güclü balans və tarazlıq var. O vaxt bu yerlərdə qarışıqlıq olacaq ki, onda bu tarixi və təbii balans pozulmuş olsun.... Apardığımız uzunmüddətli tətqiqatlara uyğun olaraq bildirmək istərdik ki, bu balans Allah tərəfindən və yaxut təbiət tərəfindən pozulmayacaq. Tarazlıq pozularsa, onun səbəb və nəticələrini insan əqlində və kəşfində axtarın. Bunu isə arzulamıram...”
Bu sitatı gətirməkdə məqsədim, soyqırım anlayışıyla bağlı məsələnin kökünə işıq tutmaqdır. Kütləvi soyqırımların gətirdiyi saysız-hesabsız fəlakətlər qaçınılmazdır.1918-ci ildə Azərbaycan ərazisində ermənilər tərəfindən aparılmış kütləvi soyqırım sonrakı illərdə daha ağlagəlməz dərdlərlə bizi üz-üzə qoymuşdur. Araşdırmalar göstərir ki, soyqırımın kütləıvi həyata keçirildiyi yerlərdə təbiətin də balansı və nizamı pozulur. Bu təbiət pozuqluğu insan psixasına dərin təsir edir və sağalmaz izlər qoyur. İnsanda qan dövranının hərəkəti intrensivliyini azaldaraq, ya artıraraq ”milli qan” proqramından təcrid olunmağa başlayır. Bu vaxt və zaman çərçivəsində gerçəkləşir. “Milli qan” proqramının İlahi əsasları öz fəsadlarını az sonra törədərək, kütləvi xəstəliklərə, çeşidli yolxucu və qırğına səpəb vürusların törəməsinə münbit zəmin yaradır. Bu prosesdəki bütün olub-bitənlər, sözsüz ki, çoxunluqla orqanizmdə gizli şəkildə işini görür. Toplumun sağlam geni bir coğrafiyada “qəzaya uğramaqla” nəsil dəyişimində yozlaşmayla, ilkinlikdən qalma, insanlığın kosmik iç-içəliyində İlahi ehtiyat sisteminin azalması, pozulması ilə müşaiət olunur.
Digər bir anlayışa görə, ermənilərin və ümumən istənilən bir ərazidə törədilən soyqırım ətraf aləmin flora və faunasına ciddi xətər yetirmiş olur. İnsan İlahi şifrəli yaradıldığından, onun hərəkət və davranışları kosmik qaynağa dayandığı üçün, törədilən kütləvi qırğınlar nəticəsində təbiətdə baş qaldıran fəsadlar onun bütün varlığını təsiri altında saxlayır. Məslən 100 il qabaq Azərbaycan ərazisində elə ağac və bitgi növləri olub ki, onların sıradan çıxma, tükənmə və yox olma səbəblərindən ən başlıcası bu yerlərdəki kütləvi insan qırğınları ilə müşaiət olduğunu söylərsək, bəlkə də bəziləri bu versiyaya inanmaz. Ancaq fakt bunu söyləyir. Bu ağac və bitgilərin əksəriyyətinin növlərinin sıradan çıxması, tükənməsi isə, insanlarda, bəlli bir ərazidə yaşayan, məskunlaşmış toplumun mədəniyyət qatları arasında “ozon” dəliyi kimi deşik açır. Doğulan nəsillərin özündən əvvəlki güclü və qüvvətli ənənələrə, adətlərə sahib çıxa bilməməsinin əsas kökü mədəniyyət qatlarımızda zaman – zaman yarnmış o “ ozon dəliyi” nəticəsində gen kodlarımızın sıradan çıxmasındadır. ( mədəniyyətlərin qatlarının :- bir qatlı, iki qatlı, dörtqatlı olması, başqa yazıların mövzusudur:-x.t)
Bir sözlə, yerli insanların, etnosların yaşadıqları iqlimlə və torpaqla canlı ünsiyyəti mövcuddur. Azərbaycanda yaşayan müxtəlif yerli xalqlar bir- birinə o qədər qaynayıb qarışıblar ki, onların bir-biriylə ortaq nöqtələri eyni sevinci və kədəri paylaşmalarına imkan verir. Ona görə də deyə bilərik ki, bu torpaq, Azərbaycan ərazisi bizim fəlakətlərimizin də sahibidir.
Xanəmir Telmanoğlu
Xanəmir Telmanoğlu
