Haqdan gələn şairin səsi qürbətdən gələr - Məmməd İsmayılın şeirləri

Faktor.az ustad şair Məmməd İsmayılın doğum günü münasibətilə seçmə şeirlərini oxuculara təqdim edir:

BİR ADAM YOL GEDİR BİZDƏN QABAQDA

Hərdən üz çevirib taleyə, baxta, 
Çıxdığı səfərdən qorxub qaçan var. 
Bir adam yol gedir bizdən qabaqda, 
Yaxşı ki, dünyaya cığır açan var.

Bizi səsləyirdi verdiyi vaxtda, 
Biz hələ dünyaya gələnə kimi. 
Bir adam yol gedir bizdən qabaqda, 
Anadan olandan ölənə kimi.

İnanma, qəm qəmə yovuşar çətin, 
Düzlüyün eləsi, beləsi yoxdu. 
Kərəm sevgisinə qovuşar çətin, 
Kimin ki, qarşıda Lələsi yoxdu.

Talanar sevdalar, bulanar sular 
Yağanda hicranın kəpənək qarı. 
Ürəklər qırılar, yollar ayrılar, 
Olmasa qabaqda bir İpək qarı.

Yaz da Yer üzünə boşuna gəlmir, 
Boşuna sovuşmur ağır xatalar. 
Qabaqda gedənin xoşuna gəlmir 
Qabağa düşəndə harın atalar.

Gedir qədəmindən nur yağa-yağa, 
Yolları ölümdü-itimdi, bilmir. 
Qəlbinə yatanı çəkir qabağa, 
Arxalı, arxasız, yetimdi, bilmir.

Yolundan döndərməz duman da, çən də, 
Kiminsə sözünü deməyə gedir. 
Yerin bu üzündən duyuq düşəndə 
Yerin o üzünə köməyə gedir.

Kələfin ucunu axtar özündə, 
Hazır ol qəfildən gələn qəmə də. 
Ağ atlı oğlan var bu yer üzündə, 
Çıxar qabağına hər məhkəmədə.

Nədir anaların dilində muraz, 
Görən gələcəyi gözündən öncə?.. 
Maşın işığına bənzəyir bir az 
İnsanın əməli özündən öncə.

Bir nurlu sahil var hələ sabahda 
Qaranlıq sulara yol açar avar. 
Bir adam yol gedir bizdən qabaqda, 
Amma bir adam da bizdən sonra var!

HƏLƏ YAŞAMAĞA DƏYƏR BİR AZ DA

Meşә çığırları dönüb bir çaya,
Torpaq yağışlardan bәhrәlәnibdir,
Necә gözәl olub tәbiәt, Allah-
Quru kötüklәr dә pöhrәlәnibdir!
Gәzmәk istәyirәm dünyanı yazda
Hardasa, hardasa mәni duyan var,
Hәlә yaşamağa dәyәr bir az da.

Tәkliyi keçmişә ötürmәliydim,
Ömrümә bir yoldaş götürmәliydim.
Bacım arzudaydı,
anam murazda
Hardasa, hardasa mәni sevәn var,
Hәlә yaşamağa dәyәr bir az da.

Yollar eniş-yoxuş,
bәlәn-bәlәndi.
Yollar
min ildir ki, gedib gәlәndi.
Tәzәydi,
köhnәydi,
nәydi, bilmәdim,
Talada çığırlar qafiyәlәndi...
Dünәn Bethovini çaldılar sazda,
Hardasa, hardasa bizi duyan var,

Mәnim bir gecikmiş mәhәbbәtim var,
Dönüb nağıllaşan hәqiqәtim var.
Sәni sәslәyirәm, ay ev yiyәsi,
Sәsimә sәs versin o tayda kim var.
Dodaglarda donan bir busә kimi
Harda görünüb ki, sönә arzular.
Qıvrıla-qıvrıla bir gürzә kimi
Әsrin ovsununa yatıb Araz da.
Dünyanın işini nә bilmәk olar
Hәlә yaşamağa dәyәr bir az da,
Hәlә yaşamağa dәyәr bir az da.

TƏZƏDƏN MƏN SƏNƏ QAYIDACAĞAM

Düşüb aralığa həftələr, aylar,
Qalmısan ömrümün ötən ilində.
Bir həsrət sinəmdən səni haraylar,
Məhəbbət, sədaqət, sevgi dilində.
Bir eşqin uğursuz qədəmi kimi
Demə, aramızı soyudacağam.
Limana qayıdan bir gəmi kimi-
Təzədən mən sənə qayıdacağam.

Şöhrətdən gözümə gur işıq düşüb,
Elə bilmişəm ki, yenilməz dağam.
Bircə xəyalına gətir sən məni,
Fikrim də, yolum da dolaşıq düşüb, -
Həmişə narahat edirsən məni.
Kimi oyatmamış de, həsrət, kimi –
Anadan olduğum doğma kənd kimi,
Təzədən mən sənə qayıdacağam.

Yolundan, qəlbindən, yadından çıxıb,
Haçansa mən səndən buxarlanmışam.
Eşqin alovundan, odundan çıxıb,
Dolan bulud kimi qübarlanmışam.
Bir çılğın şimşəyə bəndəm ki, yağam, -
Quraqlıqda yağan yağışlar kimi,
Nifrəti soyumuş baxışlar kimi,
Təzədən mən sənə qayıdacağam.

Demə ki, ay aydan, il ildən keçib;
Hicranın görüşlə bağrını yarıb,
Döyüb könülləri, ünvan axtarıb,
Neçə gözdən keçib, könüldən keçib,
Hələ xoş duyğular oyadacağam.
Duyub gileyini, duyub ərkini,
Ünvanı səhv düşən bir məktub kimi
Təzədən mən sənə qayıdacağam.

Surətin – gözümdən çəkilən yuxu,
Bulud kirpiklərin yağışla dolu.
Mənim bu gecikmiş peşimanlığım
Həyat yollarımda bələdçim olub.
Bu yeni fərəhlə, fikirlə, hisslə
Elə bilirəm ki, körpə uşağam.
Ayların, illərin uzaqlığından
Sinəmə saldığın cığırla, izlə
Təzədən mən sənə qayıdacağam.
Təzədən mən sənə qayıdacağam!

AĞACDƏLƏN, DÖY QAPIMI

Yol azmısan bu payızın çәnindә
Ağacdәlәn, ağlın azıb sәnin dә,
Dәn gәzirsәn saçlarımın dәnindә
Atamoğlu, az qapımı döy görüm.

Bu cığırı bu qara kim bürüyüb?
Burda kimin yanan qәlbi kiriyib?
Hәyәtini qara yellәr kürüyüb
Başımıza nәlәr gәlir qoy görüm.

Haçanacan gözlәmәyә gәlmisәn?
Yoxsa mәnә söz demәyә gәlmisәn?
Ya borcunu istәmәyә gәlmisәn?-
Öz dilindә ünvanımı söy görüm.

Mәn dünyaya ata, ana borcuyam,
Ünvanım var, bu ünvana borcluyam. 
Bir canım var, bircә cana borcluyam,
Özgә nәyә, taraq-taraq say görüm.

Bulaq kimi batan bәxti açılmaz,
Hәr iğidin atam, bәxti açılmaz...
Hәlә yatır, yatan bәxtim açılmaz,
Yatmışların yuxusuna qıy görüm.

Eldәn ayrı ömür olmaz, gün olmaz,
Eli sevәn ürәklәrdә kin olmaz.
Nәdәn Araz arzularım çin olmaz
Haçanacan yuxularda çay görüm?

Avand işim nәhsә düşüb deyәsәn,
Vaxt mәnimlә bәhsә düşüb deyәsәn.
Qulaqlarım sәsә düşüb deyәsәn,
Şimşәk çaxsın, guruldasın göy görüm.

Yavaş-yavaş çürümәdә taxda, bax.
O taxtada ovxam olan vaxda bax.
İnad olub nә döyürsәn baxda-baxt,-
Açılmayan düyünlәri duy görüm.

Elә yanır döyüşlәrin yanğısı
Nә tәsәlli söndürәcәk, nә dә su.
Mәnim qapım Yer üzünün qapısı
Ağacdәlәn, döy qapımı, döy görüm,
Başımıza nәlәr gәlir goy görüm..

QOYMAYIN DÜNYANI ADİLƏŞMƏYƏ...

Elә, ürәklәr dә zirvәlәr kimi
Qalsın o әvvәlki parlaqlığında.
Böyük sevgilәrin çәkin yükünü
Araya tikanlı sözlәr girmәsin.
İşıqlı arzular solmasın deyә
Evlәnәn günün sabahı günü-
Qoymayın dünyanı adilәşmәyә!

―İşıqda kölgә var, kölgәdә işıq‖
Dağ düzdәn ucadır, sevinç kәdәrdәn.
Ay günün nuruyla tapar yaraşıq,
Şafaqla ayrılar axşam sәhәrdәn.
İki sevәn qәlbin yaxınlığından,
Sevinç sıxlığından, işıqlığından
Qәm macal tapmasın yada düşmәyә,-
Qoymayın dünyanı adilәşmәyә!

Әriyәr buzları mәhbbәtin dә
Tutaş kirpiklәrin sıx ormanları
Dönәr öpülmәmiş bir cüt çeşmәyә.
Yaşayın arzular sәltәnәtindә
Qaldırın mәhәbbәt hәyәcanları
Qoymayın dünyanı adilәşmәyә!

ÇÖLDƏ BARMAĞIMA TİKAN BATANDA…

Çöldә barmağıma tikan batanda
Üstünә qaçardım әllәri qanlı.
Bir çarpan ürәkdik biz iki canda
Sәn oğul canlıydın, mәn ana canlı…

Yaş olub axardı yetim qürurum
Atam da yox idi fәrqinә varsın.
Deyәrdәn ağlama gözümün nuru
Gәtir barmağını öpüm qurtarsın.

İndi o ilahi sevgilәr hanı
Bir candan keçәydi başqa bir cana.
Öpәrdin, kәsәrdi әlimin qanı,
Sәnin nәfәsindә nә varmış, ana?

Yerlәrin göylәrә dilәyi sәndin
Baxtına vaxtımın günәşi doğdu.
Dünyaya gәldiyim ana vәtәndin
Sәn yoxsan, bәlkә heç vәtәn dә yoxdu…

Bәs niyә üstümdәn kölgәni çәkdin
Döndәrib könlümü neylәrә, getdin.
Bәlkә dә göylәrdәn enәn mәlkәdin,
Qayıdıb yenidәn göylәrә getdin.

İnsanın mәnzili ağrılarcadı
Uzanar vtәndәn qürbәtә acım.
Qan olan ürәyim param parçadı
Sәn yoxsa, mәn kimin üstünә qaçım?

BÜTÜN SUALLARIN CAVABI BİRDİ

Ölümə gedərsən yol yora-yora,
Gedərsən, peşinə yüz fikir düşər.
Atsan, balıq düşməz atdığın tora,
Tutduğun zərə də iki-bir düşər…

Nə səbr gərəkmiş, nə də tək səbir,
Sən gedən yolları gedər ilan da…
Əlidolu da bir, əliboş da bir,
Aldadan da birdi, aldadılan da.

Bütün sualların cavabı birdi,
Yatmaq istəsən də yuxuna girməz.
Bəlkə söz sarıdan bəxtin gətirdi,
Varsan, var sarıdan əlin gətirməz…

Yoxsa bəxt verənin dəlikmiş cibi.
Sənə dərd verilib, filankəsə var?
Baxarsan, nə əl var, nə əl sahibi,
Amma ki, gözünü tutan nəsə var.

Tələsmə, təndirə düşər tələsən,
Qəlbi qaraların üzü ağ olmaz.
Başın açılmır ki, dərddən, biləsən
Dünyanın işindən baş açmaq olmaz.

Qazancı kül olar ocaq yerinin,
Könlü ocaqların gözü yaş olar.
Bəxti yüyrək olar niyə birinin,
Başqa birisinin bəxti daş olar?

Göylərin gözündə hansı şanslıdı, -
Tökülən yarpaqmı, qalan budaqmı?
Yaşayan hansıdı, ölən hansıdı, -
Yaşayan insanmı, yaşanan vaxtmı?

Ha dadın ağzında qalmadı dadı,
Çəkilməz dərdləri çəkən bədən – biz.
Bu dünya yerində qalan dünyadı,
Qoynundan əliboş keçib gedən – biz.

SƏNDƏ KİTABIM VAR,ÜSTÜNDƏ ŞƏKLİM

Axşamlar canını sıxanda təklik,
Xışıltı salanda xəfif varaqlar...
Səndə kitabım var, üstündə şəklim,
Gah sən ağlayarsan, gah şəklim ağlar...

Xəyalın yadından çıxan misrada,
Kitab həsrət qalar kitab rəfinə...
Oxuyub bağrına basarsan, ya da
Atarsan yatağın bir tərəfinə...

Nigaran ürəyin durmaz yerində,
Qatıb-qarışdırar ərki, naz ilə:
Sənə yazılmayan şeirlərim də
Sən elə istərsən sənə yazıla.

Bu dərdi nə çəkər ürəkdən özgə,
İçində başlayan hava küləkli.
Gözünün yaşını tökməkdən özgə
Əlindən nə gələr bir quru şəklin.

Dəyişik düşdümü baharla payız,
Çiçəkli bağlarmı meyvəli bağlar?
Yerimi verməz ki bir parça kağız
Gah sən ağlayarsan, gah şəklim ağlar...

Yanılar yalana ümid bağlayan...
Bu da bir atalar sözüdü yoxsa.
Bilməz ki, güzgüyə baxıb ağlayan,
Yaş tökən güzgüdü, gözüdü yoxsa.

Ümidi kəsilən ömür hədərmiş
Verdin ürəyini o hədərə sən.
Kədər!
Səndən mənə qalan kədərmiş
Məni qısqanarsan o kədərə sən...

İndi nə deyirsən, tərsa diləklim
Başqa söz deyərdin sən ayrı vaxtlar.
Səndə kitabım var, üstündə şəklim,
Gah sən ağlayarsan, gah şəklim ağlar...

BU, MƏNƏM...

Bu mәnәm a kәndim, tanımadınmı?
Bu hәmin Mәmmәddir—
bir az sınıxıb,
Bir az sıxıb onu şәhәr havası,
Dәrmanı dağların sәhәr havası.
Mәni tanımayır tәzә cavanlar,
Özümü çıxmışam yaddan, adımı?
Sәnin qucağında arzuladığım
Günlәrdәn qayıdıb gәlmişәm sәnә
Bu mәnәm, a kәndim, tanımadınmı?

UNUTDUĞUN YERDƏYƏM

-Bahar, hardan gәlirsәn?
-Haqqı bulduğum yerdәn.
-Yaz, hayandan gәlirsәn?
-Yaşa dolduğum yerdәn.

-Güz, hayandan gelirsәn?
-Xәzan olduğum yerdәn.
-Qış, hayandan gәlirsәn?
-Unudulduğum yerdәn.

Ötәn ömrün yasında,
Quzey yaxasında mәn.
Gün bulud arxasında
Gurbәt arxasında mәn.

Varmı vәrәn bir soraq
Nerdәyәm mәn, nerdәyәm?
Yaddaşına yaxşı bax,
Unutduğun yerdәyәm.

VƏRDİŞ

Özgәlәr dәyişdi vaxt qatarını
Özün dә bilmәdin heyif, yerini.
Tutdular könlünün sus damarını,
Bildilәr ruhunun zәyif yerini..

Qarışıb bir ana bәtnindә genlәr
Qardaş qardaşı sevmәz..
Dәyirman daşıdı deyib keçәnlәr
Alt daş, üst daşı sevmәz...

Bir zaman yoğrulub qanla bu torpaq,
Bәlkә azadlığın mayası qandı.
Canı unutmaqdı qanı unutmaq
Qanı unudanlar unudulandı.

Unutmaq sırası sәnәmi düşdü
Unutma, elә bir an gәlә bilәr.
Bu gün şәhidlәri unutsan işdi
Sabah bulaqlardan qan gәlә bilәr.

Gör hansı tufanın yelinә söndün,
Gör hansı bayquşu zәrdüşt elәdin.
Әvvәlcә ikiyә, üçә bölündün
Sonra bölünmәyә vәrdiş elәdin…

BİR DƏFƏ

Bir dәfә toprağa tohum sәpilir,
Bir dәfә saralır, zәmi, bir dәfә.
Bir dәfә dünyaya gәlәn nә bilir
Bir dәfә sevәcәk, cәmi bir dәfә.

İkinci sevgidәn etmә gileyi
Atılan ox kimi uçma hәdәfә.
İnsana dünyanın әn әziz şeyi
Bir dәfә qısmәtdir, cәmi bir dәfә.

Sәn ay iki başlı mәna axtaran
Günün günortası gül olma kefә.
Bir dәfә sәhv edir minaaxtaran,
Ömründә bir dәfә, cәmi bir dәfә.

Çalış çaldığını çal sarı simdә
Bu kibrit günlәr ki, düzülüb sәfә;
Yüz dәfә can vermә, gәlәn ölüm dә
Bir dәfә gәlәcәk,cәmi bir dәfә.

BİR İLDİR 

Ay şair Әlәddin şair dostunun
Açılmır qabağı-qaşı bir ildir.
Olub mәhәbbәtdәn illәr xәstәsi,
Ayılmır sevdadan başı bir ildir.

Yarın soyuqluğu yara dağ olar.
Ürәk istәmәsә unutmaq olar.
Bilmirәm nә qәdәr yas tutmaq olar,
Qurumur gözümün yaşı bir ildir.

O atdı özünü varın qoynuna,
Bahar günlәrindәn qarın qoynuna.
Mәn hәsrәt çәkirim yarın qoynuna,
Orda lәzәt çәkir naşı bir ildir.

Yenә dost әlinә qalıbdır çara,
Loğman ol, dәrdimә bir dәrman ara.
Dönüb könül mülküm xarabazara
Göyәrmir torpağı, daşı bir ildir.

Ay Mәmmәd, haqlıyar sәni subaylıq,
İslanar, quruyar verdiyi yaylıq.
Onun körpәsinin yaşı üç aylıq,
Mәnim hәsrәtimin yaşı bir ildir.

ÖMÜR MİSALINI YELƏ ÇƏK DAHA

Ayrıldıq! Tükәndi ümid yeri dә
Ömür misalını yelә çәk daha.
İrәli deyilәn qaldı geri dә
Ölәcәk yeridi gәlәcәk daha...

Ölüm sabahına sökülәndә dan
Vaxt sәnә bir şeylәr dedimi keçdi?
Aramız açıldı.Bu aralıqdan,
Şeytanmı sivişdi, kәdimi keçdi?

Qürbәtә düşәnlәr unudularkәn
Qara günümüzә bәyaz geyәn var.
Arada bu qәdәr mәsafә varkәn
Bizә araları yoxdu deyәn var...

Gedib özgәsindәn soruşma vaxtı,
Solan çiçәklәri dolan bar bilәr.
Eşqin çıxış yolu niyә çıxaqdı,
Girib aramızı vuranlar bilәr...

Boşuna düşdüyün nә hәvәs idi,
Peşinә düşdüyün nә köçdü belә?!..
Bizim aramızdan su keçmәz idi
Bizim aramızdan nә keçdi belә?!

YOXUN VARLIĞI

Sәn olsan, zamanın nә hәddi vardı,
Tanıya qapımı ixtiyarlığı.
Sәn yoxsan, arada qürbәt divardı
Mәni yox etmәdә yoxun varlığı..

Qürbәtmi, qismәtmi araya düşәn,
Düşüb eşqimizi fәs edib demә.
Zalım zәrurrәtdi bizi bölüşәn,
Gәl bunun adına tәsadüf demә.

Falçının falında yanıldı zәndi,
Tale dә bir ayrı yeriş yeridi.
Sәnin hәsrәtinә qürbәt vәtәndi,
Ayrılıq sәninlә görüş yeridi.

Mәnәm qәribsәyәn qürbәt qarında,
Baxıb әl eylәyәn yaz başında sәn..
Qarışan yuxumun göz yaşlarında,
Yatdığım yastığın yaddaşında Sәn!

SONUNCU ÜMİD

Sonuncu ümid dә közәrdi, söndü,
İtdi möcüzәsi, bitdi ofsunu.
Sonuncu adam da xәyala döndü
Söndürüb sonuncu papirosunu.

Bu gecә his çәkir, hәyәcan çәkir
Sonuncu odundan sonuncu ocaq.
Nә imiş qәlbimdәn keçәn ilk fikir
Sonuncu fikir dә hәmin olacaq.

Hardasa uzaqda bir it hürürdü,
Sonuncu sinәdә sonuncu ürәk.
Hardasa dәrd yığıb, qәm süpürürdü
Sonuncu şәhәrdә sonuncu külәk.

Sonuncu duamı qulaq astığım,
Birinci kim olub, sonuncu mәnәm.
Sonuncu şeirdi bәlkә yazdığım,
Bәlkә fikirlәrin son ucu mәnәm

Bu necә tәnhalıq Allah,amandı,
Göydәn ―adam adam iyisi gәlir.‖
Yoxsa bu duyulan Sahib zamandı,
Yoxsa yer üzünün yiyәsi gәlir?

BƏLKƏ...

Qalıb hәsrәtinmi әli yaxanda
İnsanlar içindә de niyә tәksәn?!
Taleyin göz açıb sәnә baxanda
Mәni ürәyindә görmәyәcәksәn.

Sıxacaq bu geniş dәrә, dağ sәni,
Dinәnmi günahkar, yoxsa susanmı?
Hәlә bir fikir dә tutacaq sәni
Görәn udmusanmı, uduzmusanmı?

Dilin çalışsa da qәmdәn daşına,
Ürәyin düşәcәk sevincdәn qaçaq.
Bir şair xәyalı sәnin başına
Daha dönmәyәcәk, dolanmayacaq.

Burada nә mәhәbbәt, burada nә nifrәt,
Gedәn gedәrgidir, qalan qalacaq.
Bәlkә mәndәn sәnә bir quru hәsrәt,
Bәlkә sәndәn mәnә yalan qalacaq....

MӘN SӘNİN YADINA 
DÜŞӘN DEYİLӘM..

Bulud var, әlindә bir bәhanә var,
Bahar buxarlanar baxdığın yerdә...
Neynim, ürәk adlı bir viranә var,
Sәn mәnim yadımdan çıxdığın yerdә...

Yağmura dönәcәk buludlar yәqin
Könlümün gözündәn yağıb gedәrsәn.
Getmәyә bir ayrı yerin var yәqin,
Sәn mәnim yadımdan çıxıb gedәrsәn...

Әrәfә yeriyimiş qәrib ürәyin,
Gözlәyә—gözlәyә oldu gün axşam.
Mәn sәnin yadından çıxırdım yәqin,
Sәn mәnim yadıma düşdüyün axşam...

Çöküb dәrәlәrin canına nisgil
Dağların başına duman olub qәm
Onsuz da yaddaşın yurd yeri deyil,
Mәn sәnin yadına düşәn deyilәm...

GEDƏRSƏN, MƏCHULA
YOL GEDƏR GEDƏN

Gedәrsәn, mәchula yol gedәr gedәn,
Qürbәt, bir açılmaz sirdәn başlıyar.
Burnunun ucunu göynәdәn vәtәn
Yadından çıxdığı yerdәn başlıyar.

Gedәrsәn, vәtәnin qalar vәtәndә,
İçinin içindә köz vәtәn olar.
Dәrdinә, sәrinә vәtәnsәn sәn dә,
Qürbәtdә sәnә dә söz vәtәn olar.

Özü heç, sözünü unutma, vәtәn,
Hәlәlik könlünün bir yerinә yaz:
Onu sәnin kimi atıb tәrk edәn,
Sәni onun kimi sevәn tapılmaz...

GİZLİ MƏHƏBBƏT

Dağların başına düşәn qardımı,
Dumandan xәbәrsiz, çәndәn xәbәrsiz?!
Sinәmi göynәdәn intizardımı
Qәlbimdәn xәbәrsiz, mәndәn xәbәrsiz.

Qırdım öz әhdimi mәn bilә-bilә,
Haqqın var yanımdan keç gülә-gülә
Әriyim oduna qoy gilә-gilә
Mәn sәni sevmişәm, sәndәn xәbәrsiz..

Gör mәnim qismәtim nәlәr-nәlәrmiş,
Sәn uzaq sandığın yaxın gәlәrmiş.
Sәn demә dağlara qar әlәnәrmiş
Dumandan xәbәrsiz, çәndәn xәbәrsiz,
Mәn sәni sevmişәm sәndәn xәbәrsiz…

SƏN MƏNƏ DÜNYANI BAĞIŞLAMIŞDIN

Bu yaşda günəşin qürub halıydım,
Kölgənin nə işi gün olan yerdə?!
Sən olan yerlərdə mən olmalıydım,
Necə ki, sən vardın mən olan yerdə..

Ayrıydıq, biz elә yazda da qışdıq,
Birlәşdik… qoynunda qarın, yağışın.
Sәninlә birlikdә hesablamışdıq
Bircә günü varmış üç ayılıq qışın…

Sevgi sahilinә yanaşdı qayıq
Duyduq ürәklәrin bәhsәbәhsini.
Bәlkә bir ömürlik yaşatmalıyıq
Cәmi bircә günün xatirәsini…

Sən idin qürbətin canatımları,
Yoluma dikilən bir cüt baxışdın.
Mənə gətirmişdin qışda baharı
Sən mənə dünyanı bağışlamışdın…

NƏYİNƏ GƏRƏK

Daha mәn sәninçin keçilmiş yolam,
Oxunmuş kitabam, dәrilmiş çiçәk.
Dönüb innәn belә lap qızıl olam,
Ya ki, daş parçası nәyinә gәrәk.

Axı, hәr çiçәyin ömrü bir dәrim,
Köksündә nar kimi yetişib yürәk.
Nәyinә gәrkdir yorğun әllәrim,
Dalğın xәyallarım nәyinә gәrәk.

Çatar qulağına uzaq sorağım,
Yaxın ülfәtimin dәrdini az çәk.
Nәyinә gәrәkdir solan yanağım
Soluxan dodağım nәyinә gәrәk?

Qyma mәhabbәtin cavan çağına,
Payız hәsrәt çәkәr yaz yarpağına.
Ölmüşәm, qalmışam nәyinә gәrәk,
Harada qocalmışam nәyinә gәrәk!

GÖZƏLDİR

Gözlәrin çağlayan sevgi dәnizi
Görәnin açılar bәti-bәnizi.
Qalxız kipriyini gülsün dan üzü
Ağ qara üstündәn halә gözәldir.

Sәhәrin şehindә gәz ayaqyalın,
Meh әssin çiyninә sürüşsün şalın.
Ayrı lәzәti var yaşılla alın,-
Zәmilәr içindә lalә gözәldir.

Çәkmәzsәn qәhrini varın, yoxun sәn.
Şirin bir nәğmәsәn әgәr oxunsan.
Dönüb qızıl olar daşa toxunsan,-
Sәni sayә salan tale gözәldir.

Hәsrәt dәnizinin adası mәnәm.
Sәn eşqin özüsәn, sәdası mәnәm.
Qara gözlәrinin qadası mәnә,-
Gözәldәn gәlәcәk bәla gözәldir.

Yar ol dәrd bilәnә, yar olanda da,
Yoluna göz diksin yorulanda da.
Elәsinә vurul vurulanda da,-
Desinlәr, ay Mәmmәd әla gözәldir.

MƏN ŞAİR DEYİLƏM..

Bu xalq yeddi yerdәn zavala gәldi,
Bu xalqın danışan dili olmadım.
Bu xalqın başına min bәla gәldi,
Mәn ki, dözüb durdum, dәli olmadım,-
Mәn şair deyilәm, atam-qardaşım.
Nә günә qoydular torpağı, daşı,
Mәliyi düşmәndi Beyrәklәrinә.
Neçәki, verilib bu xalqın başı
Bu xalqın ağıldan seyrәklәrinә,
Mәn şair deyilәm, atam-qardaşım.

Yazdığım nә varsa bibәrdi, qorxma,
Ölümdü ömrümün sonundakı qәm.
O gülü, bülbülü gözümә soxma
Mәn güldәn, bülbüldәn yaza bilmirәm,-
Mәn şair deyilәm, atam-qardaşım.

Qardaşın evindә qardaş qәribdir,
Sözümdәn güc almaz yetim-yesirlәr.
Görünür, Allah da üz döndәribdir,
Haçandı açılmır üzümә sirlәr,-
Mәn şair deyilәm, atam-qardaşım.

Dilimdәn çıxanlar tәzә-tәr deyil,
Kim aşiq olası qara qaşıma?!
Hәr adı Mәhәmmәd-peyğәmbәr deyil,
Adıma aldanıb dönmә başıma,
Dönmә, pir deyilәm, atam-qardaşım,
Mәn şair deyilәm, atam-qardaşım.

Vәtәn tikә-tikә, parça-parçasa,
Ömür deyilәnin sonu borcasa.
Yuxuya gedibsә içimdә qiyam,
Dәrәnin axmağı, çölün dәlisi,
Elin iflәmәsi vә nәsi, nәsi,
Bir dә lap inciyim, nә desәn, oyam, –
Mәn şair deyilәm, atam-qardaşım

Әllәrim lazımsa, apar әlimi,
Gözlәrim lazımsa, çıxar gözümü.
Ağlında bir kәlmә sözüm qalıbsa,
Sәn Allah özümә qaytar sözümü,-
Mәn şair deyilәm, atam-qardaşım.

Bircә nәfәsindәn gәlәn baharın,
O ağac dil açdı, bu daş gül açdı.
Gör nәcә dikәlib içindәn qarın
Şair bu ağacdı, şair bu daşdı,-
Mәn şair deyilәm, atam-qardaşım.

Halından çıxarıb insanı hәdә,
Boş qalan yurdlarda ulaşır itlәr.
Şair Qarabağda, şair Göyçәdә,
Canını el üçün verәn şәhidlәr,-
Mәn şair deyilәm, atam-qardaşım.

İlğımdı sabahdan әl edәn şöhrәt,
Şöhrәtin dalbadal çıxan kitabsa,
Susmağı öyrәdәn, dinmәyi öyrәt,
Goy deyim, şairlik düz etirafsa,-
Mәn şair deyilәm, atam-qardaşım

Kim açıb, açılan bu nә bazardı,
Kim qaldı, kim aldı, satdı, nә bilim?
Hamının canına düşәn azardı,
Addı, mükafatdı,zaddı, nә bilim?
Mәn şair deyilәm, atam-qardaşım.

Qısmәtim ilahi nurdan demәdi,
Nәfsim qayğıların tәlәb meydanı.
El mәni özünә qurban demәdi,
Yolumu gözlәmәz Hәlәb meydanı,-
Mәn şair deyilәm, atam-qardaşım.

Ucuz qayğılara qarışdı başım,
Kәmfürsәt baxtımın qulağı karmı?
Mәn şair deyilәm, atam-qardaşım,
Öyrәn gör bu günün şairi varmı?

NƏ YAXŞI Kİ VƏTƏN VAR
YADDAN ÇIXDIĞIN YERDƏ

Gah daşdan, gah divardan
süzülüb hәrdәn-hәrdәn
Göz yaşına göz açan yanıq bәstәlәr dә var.
Acı xatirәlәrdәn başı yastığa düşüb
Ölümünә baş qoyub yatan xәstәlәr dә var.

Bir otağın küncündә
Bağrı yanıq bir gündә başı kәsilәn ömrün
su kimi lillәnmәdә
Pәncәrә pәrdәsindә nәfәsin yelәnmәdә...
Salam, Mәmmәd İsamayıl, salam yetim qardaşım
Yaman qarışdı başım. Bağışla harda öldün,
Harda qaldın bilmәdim.
Hanı bizi ayıran talә-o әl, o qayçı,
Candan can ayrılarmış, can kimdi, bәdәn kimdi?
Harda bizi ayırdı qәfil yollar ayrıcı,
Kimdi vәtәndә qalan, qürbәtә gedәn kimdi?
Tutmağa ümid yeri gәzmә-әl var, әtәk yox,
Nә irәli, nә geri- keçmiş var, gәlәcәk yox.
Bilirәm sevmәdilәr sevdiyin qızlar sәni
Dağlanmış sinәsindә tütәklәr sızlar sәni...
İçindә Nuh Nәbidәn qalma beş-on xatirә
Üç-beş yaralı misra, vәya söz qırıntısı,
Kim ala, kim götürә?..
Boynuna götürәrmi görәn bu suçu qürbәt,
Qürbәt hara, sәn hara qәlәmin ucu-qürbәt...
Mәn qeyrәtә sığındım, sәnsә uzaq qürbәtә..
Gәlmәdim sәni dağadan dağa salan qәdәrin,
kәdәrin arxasınca
Ölüm ayaq basınca...
Kiriyirmi köksünün altında qış yarası
Hәlә işin harası,
Alası, aparası qәzavü-qәdәr sәni.
Bir vaxt sәni sevәnlәr saldı dәrbәdәr sәni.

Qürbәt- hörümçәk toru!
Sığındığın dörd divar hәr gün andırar goru
İçindә hәsrәt qoru
Qoruya bildiyincә vәtәn hissini qoru!
Vәtәn- zaman içindә yolunu azmış diyar,
Talesiz taleyini şeytanlar yazmış diyar
Uzaq xatirәsiylә yaşamaq keçmişlәri,
Bu solaxay işlәrin, solaxay gedişlәri...
Durumuyla zamanın gözlәrindәn yaş salan,
Vәtәn qürbәt arası qәdәri çaşbaş salan,
Sәn ey doğma vәtәnin ögey evladı, Mәmmәd
Ağzı yanmış dünyanın ağzının dadı Mәmmәd.

Bilә-bilә hәr şeyin hәsrәtdә itdiyini
Bәs nәdәn tora düşdün?
Hayandan qovdularsa fırlanıb ora düşdün
Nә sevәr sevdiklәrin, nә nifrәt etdiklәrin..
İzini azdırmada ardınca getdiklәrin..
Dәrd ortağın ölübmü, hanı suç ortaqları?
Nә özünü özlәyәn bir gözәl tapılacaq,
Nә sözünü gözlәyәn oxucu dodaqları..
Aparan aparırısa, getmәyәn necә getmәz,
Nә arvad, nә uşaqlar, nә ananın mәzarı
Qürbәtdәn keçmәzsәn-
Gücün özünә yәtmәz..
İt kimi etibarsız vaxtın zatı qırıqdı,
Qürbәt dә qürbәt deyil, bir dәli hayqırıqdı...
Hәr yalançı umudun zaman imiş bir udum
Ağ saqqalın, ağ saçın- zamana ehtiyacın
Zaman qoca bir kәdәr çәkә bildiyin qәdәr
Misraların zamandan qoparılan parçalar,
Könüllәri parçalar.
Harda qılınca gәldin, bir yana varamadın,
Sözün dalınca gәldin, alıb aparamadın..
Qurd kimi quduzlaşar dәrd acıxdığı yerdә,
Nә yaxşı ki vәtәn var yaddan çıxdığın yerdә.
İçimizdә öldürüb biz sәnә ağı dedik
Zaman yazın üzünә payızı hәsrәt çәkәr.
Çәkәr, ilanı qurşun, şairi qürbәt çәkәr,
Ölәn duyğularına Mәkkә torpağı dedik...
Yetmәzmi dәrd çәkdiyin hәyat tәrәzisindә,
Nә gecәyә ilişdin, nә dә sabaha çıxdın.
Vәtәn –qürbәt arası bu ölüm gәzisindә
İki arada qalıb hayanda yoxa çıxdın?..
İtik itiyi tapmaz, itirәn boyun bükәr,
Dama-dama göl olar damlalı qәtrәlәrdәn
Evladların don tikәr
Sәndәn onlara qalan
yalan xatirәlәrdәn...
Yadı gör, yaxın dözәr, burda baxım, görüm yox,
Bu baxt, yığval mәnimsә eyninә almaz sәni.
Mәnim Tanrıdan qeyri sığınacaq yerim yox,
Tanrı salmasa kimsә yadına salmaz sәni...

SƏN KİMİ SEÇİRSƏN

Nә oldu: yaxşını pisdәn seçmәdin?!
Nә oldu: qızılı misdәn seçmәdin?!
Nә oldu: әyrini düzdәn seçmәdin?!
Sәn kimi seçirsәn, sәn kimi, xalqım?!

Var olan varımı, yoxumu seçәr?!
Kor olan azımı, çoxumu seçәr?!
Әkinçi damızlıq toxumu seçәr,-
Sәn kimi seçirsәn, sәn kimi, xalqım?!

Әkәn әkinçidir, biçәn Allahdı.
Dar gündә qәlbindәn keçәn Allahdı.
Seçilәn bәndәdir, seçәn Allahdı,-
Sәn kimi seçirsәn, sәn kimi, xalqım?!

Tale qısmәtimiz belәdi yoxsa?
Әslimiz, kökümüz kölәdi yoxsa?
Bu da bir növbәti tәlәdi yıxsa?
Sәn kimi seçirsәn, sәn kimi, xalqım?!

Hәr әldә әylәnmәz dövlәt, var belә,
Uca zirvә seçәr yağan qar belә.
Nәdir, nә xәbәrdir tez-bazar belә,-
Sәn kimi seçirsәn, sәn kimi, xalqım?!

Bu necә dumandı, göz gözü seçmir?
Bu necә zamandı, düz sözü keçmir?
Yoxsa, seçdiyini xalq özü seçmir,-
Sәn kimi seçirsәn, sәn kimi, xalqım?!

Bu mәn!
Mәn hәr şeyi atıb gedәrәm.
Uduzub gedәrәm, udub gedәrәm.
Әlimi üzümә tutub gedәrәm,-
Sәn kimi seçirsәn, sәn kimi, xalqım?!

Nә oldu: yaxşını pistәn seçmәdin?
Nә oldu: әyrini düzdәn seçmәdin?
Nә oldu: qızılı misdәn seçmәdin?
Seçtin seçdiyini bizdәn seçmәdin,-
Sәn kimi seçirsәn, sәn kimi, xalqım?!

BU MİLLƏT

Hәrrac bazarında udur, uduzur,
Haçandan canına hopub bu qüsur?
Elinin üstündә ölüm qorxusu,
Evinin üstündә әsir bu millәt.

Hәrdәnbir sazını çalıb, yaşadır.
Mәğlub tarixini qalib yaşadır.
Ona nә ad versәn alıb yaşadır:-
―Şair bu millәtdir, ―nasir bu millәt.

Bu günә gәlmәzdi, tale gәtirir.
Qәlbindәn keçәni dilә gәtirir.
Özü öz başına bәla gәtirir,
Sonra da özündәn küsür bu millәt.

Qını qılıncsızdır, üzüyü qaşsız.
Yüz ildi bostanı keçinmir daşsız.
Aşçısı aşsızdır, başçısı başsız
İtirib özünü gәzir bu millәt.

Qumara qoyulub torpağı, daşı.
Sabaha ümidi-gözünün yaşı.
Şeytan ilgәyinә ilişib başı
Özü öz әlindә әsir bu millәt.

Hәlә arzuları toz içindәdir
Hәlә demәdiyi söz içindәdir.
Bilmir çıxış yolu öz içindәdir
Özgә ümidinә yesir bu millәt.

Әmәli әmәlim, adı adımdır
Çәtindә barıtı bircә atımdır.
Belәcә ―ver yeyim , gözlә yatımdır,
Belәcә ―hazıra nazir bu millәt.

Gecәsi hansıdır, bu günü günsә?
Dinlisi dinsizdir-ümidi dinsә.
Üstünә әlәnәn bu daş sәninsә
İlahi, bәs necә dözür bu millәt.

Dildә gah ―bәlidir, gah ―baş üstәdir,
Könüldә haqdan da daş-baş istәdi.
Hәlә bir daş altda, bir daş üstәdir,
Üz-üzә dayanıb bu sirr, bu millәt..

GÜNAH

Şeytan әmәli var sәndә, ya mәndә,
Qәdim sahibiyik hansı günahın.
Bizә yurd verәndә, yuva seçәndә
Qalıb arxasınca gözü Allahın.

İnamı atüstü, ümidi kövrәk,
Nә verib, bir azca yarımçıq verib.
Keçәlin saçı tәk sevinci seyrәk,
Tәpәlin qaşı tәk qәmı sıx verib.

Dünyaya gәlәli qovğalı baş da,
Başının altına balınc da verib.
Bir köynәk aralı ögey qardaş da,
Qardaşın әlinә qılınç da verib.

Verib yer üzünә xәstә gәlmәyi,
Bir az asta qədәm, bir az utancaq.
Haçandı unudub üstә gәlmәyi,
Bölmәyi, çıxmağı bacarır ancaq.

Min ildi açılmır eynimız nәdәn,
Daha bölünmәkdәn gәlmişik cana.
Tәrs kimi adın da bölünür,Vәtәn,
Bölünür Azәrә, bir dә Baycana.

Çoxu yelçәkәnә oxşadıb sәni,
Şimaldan Cәnuba çoxu taptadı.
Ayırıb Tәbrizi, bölüb Göycәni,
İndi dә Qarabağ haqq-hәsabdadır.

Başını aldadıb elin, obanın,
Qәdim kәdәrinә üz çәkirik biz.
Uzaq әsirlәrdәn hansı babanın
Qalan cәzasıdır, biz çәkirik, biz.

Bir günah işlәyib hәr gәlәn nadan,
El-oba boğulur içindә yasın.
Allah da boylanıb baxır ucadan,
Baxır, bağışlasın, bağışlamasın.

Amma bağışlamır suçu heç kimә,
Aradan nә qәdәr fasilә keçir.
Günah yuyulmursa yaşayır demә,
Yaşayıb nәsildәn nәsilә keçir.

Nә edәk, bir elin günahı varsa,
Ya bizi yox elә, ya bizә gün ver.
Allah, o günahı qurban yuyarsa,
Qurbanın mәn olum, mәnә ölüm ver.

Təqdim etdi: Tural Adışirin
 FAKTOR.AZ